Mersin nasıl kurtuldu? Niçin 3 Ocak kurtuluş günü olarak kutlanıyor?

18 Aralık 1918 sabahı İngiliz Donanması Mersin iskelesine yanaşmıştı.

Filikadan inen İngiliz subayı, iskele komiserine bir zarf vererek, zarfı, Mersin mutasarrıf’ı Galip bey’e vermesini istedi. Galip bey ve diğer devlet yetkilileri aynı anda, şimdiki sağlık müdürlüğü olarak kullanılan hükümet konağında durum değerlendirmesi yapıyordu. İngiliz subayın gönderdiği zarf okundu..

Zarfta, Mondros ateşkes anlaşmasının 7. maddesi gereği Kilikya’nın işgalini karar verdiklerini ve bunun içinde işgalin Mersin’den başlayacağını yazıyor ve direniş yapılmamasını, emirlere uyulmasını söylüyordu. İngilizlerden 15 gün sonra Fransız işgal kuvvetleri Mersin’e geldi.

O zamanlar Mersin’de hemen hemen üç mahalle vardı.

Arapların kaldığı Lazkiye(bugünkü Kiremithane), gayri müslümlerin kaldığı Uray caddesi civarı (Frenk mahallesi) ve Çavuşluda oturan Rumlar.

Mersin kent nüfusunun çok büyük çoğunluğu gayri-müslüm dü.. 

Mersin tam bir yıl boyunca İngiliz ve Fransızların ortaklaşa işgalini yaşadı. 

Bir yıl sonra İngilizlerle Fransızlar aralarında anlaşmazlığa düştüler. 

Kendi aralarından yeni bir paylaşım yaptılar. 

Buna göre İngilizler Petrol bölgesi Musul’u aldı, Fransızlara ‘da Mersin, Adana, Suriye Antakya, Antep, Maraş, Urfa’yı bıraktı.Bu nedenle İngilizler bölgemizi terk etti.

Fransızlara karşı önce Maraş, sonra Urfa ve Gaziantep direnişleri verildi.

Bu direnişler Fransızlara ağır kayıplar verdirdi. Fransız kamuoyu, Musul’u İngilizlere kaptırmaya zaten tepki gösteriyordu. Birde Antep, Maraş, Urfa direnişlerinden yenilgi ile çıkmaları ile birlikte, Türkiye’den asker çekmeyi tartışmaya başlamıştı. Bu arada 1920 yılının Mart, Nisan, Haziran, Temmuz ve Ağustos aylarında, şehir merkezinden dağ köylerine gitmek isteyen Fransız askerlerine karşı, mersin’li milisler çete savaşı verdiler.Mersinli milislerin bu 6 aylık dönemde verdiği mücadele takdire şayandı.Maraş, Antep ve Urfa yenilgisinden sonra Fransız birlikteleri Mersin’de köylere yönelik tacizleri bıraktılar.Dolayısıyla 1922 yılının Ağustos ayından sonra Mersin’de savaş olmadı.Mersin direnişi, 1920 yılının ilk yarısında oldu. Çünkü Fransızlar Musul’u İngilizlere kaptırıp, Maraş, Antep ve Urfa’da yenilince, Türkiye’den çekilmenin yolunu arıyorlardı. Nihayet Ekim 1921 yılında Atatürk hükümetini tanıyan Fransızlar, çekilme takvimini açıkladılar.Buna göre 27 Aralık 1921 yılında Tarsus’tan, 3 Ocak 1922 yılında Mersin’den , 5 Ocak 1992 yılında Adana’da çekileceklerdi.Ankara hükümeti ile Fransa’nın anlaşması sonucu, 3 Ocak 1922 yılında Fransız birlikleri Mersin’in yönetimini Türk yetkililere devredeceklerdi.Bunu duyan dağ köylüleri, 3 Ocak sabahı İstasyon meydanında toplandılar.Saat 9 sularında Adana’da gelen tren istasyona yaklaştı. Halkın çoşkulu alkışları ile trenden inen komutanlar, hükümet konağına giderek, Fransızlardan kentin yönetimini devraldılar.Bu arada Fransız birlikleri anlaşma gereği Mersin iskelesinden askerlerini tahliye ettiler.

O günden bu yana 3 Ocak Mersin’in kurtuluş günü olarak kutlanır.

 Kaynak: http://www.ufukturu.net/haber/1821-mirza-turgut-mersinin-kurtuluunu-yazyor.html